Rekordowe zadłużenie seniorów – 12 mld zł. Handel musi się spodziewać ograniczenia wydatków do minimum i wzrostu pesymizmu konsumenckiego

Patrząc na przewidywania seniorów dotyczące poprawy ich sytuacji finansowej w tym roku i porównanie ich odpowiedzi do pozostałych grup wiekowych – mamy tu największy odsetek pesymistów. Większość osób w wieku 65 plus uważa, że ich kondycja finansowa pozostanie bez zmian (39 proc.). O tym, że nieznacznie się pogorszy informuje 22 proc. z nich, a co szósty uważa, że pogorszy się bardzo. Tylko 8 proc. spodziewa się niewielkiej poprawy swojej sytuacji finansowej i nikt w tej grupie nie wierzy w zdecydowaną zmianę na lepsze.

Ograniczenie wydatków do minimum

W opinii blisko połowy osób 65 plus (49 proc.) najważniejsze będzie ograniczanie zbędnych i impulsywnych wydatków do minimum, a następnie ich optymalizacja, np. szukanie promocji i innych atrakcyjnych cenowo ofert zakupowych – o czym wspomina 36 proc. seniorów.

Na kolejnym miejscu uplasowały się oszczędności, które zamierza gromadzić w tym roku co piąty Polak na emeryturze, czyli regularnie odkładać środki na poduszkę finansową i cele długoterminowe, by poczuć się bezpieczniej finansowo. A bezpieczeństwo również w aspekcie ekonomicznym jest dzisiaj wartością bardzo pożądaną.

Na tle pozostałych grup wiekowych, odsetek odpowiedzi seniorów zdecydowanie jest niższy w przypadku wskazań na oszczędności, a wyższy w porównaniu z innymi w odniesieniu do pytania o ograniczanie wydatków. Niestety niewielki odsetek (2 proc.) osób w wieku 65 plus chce poszerzać swoją wiedzę finansową - zainwestować czas w naukę np. o zarządzaniu finansami osobistymi oraz efektywnym planowaniu budżetów domowych, podczas gdy średnia odpowiedzi pozostałych grup wiekowych wynosi 13 proc. 30 proc. seniorów nie planuje podejmować żadnych działań w celu poprawy swojej sytuacji materialnej.

Pesymizm najstarszych konsumentów

Pesymizm najstarszej populacji widać również, gdy udzielają odpowiedzi na pytanie, czy zamierzają w tym roku zwiększyć swoje dochody. Zdecydowana większość (79 proc.) nie zamierza robić nic w tym kierunku. Jedynie co dziesiąta osoba planuje coś zmienić poprzez znalezienie dodatkowych źródeł utrzymania. I prawie tyle samo (11 proc.) dzięki sprzedaży zbędnych rzeczy, które posiadają. Nikt nie odpowiedział natomiast, że planuje zmienić pracę, co wynika z faktu, że większość z nich jest już na emeryturze.

Według danych Eurostatu nasz kraj zanotował w ostatnich dziesięciu latach największy wzrost wskaźnika obciążenia emerytalnego w całej Unii Europejskiej. Jest to miara porównująca liczbę osób w wieku 65 plus do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym. Wartość tego wskaźnika w Polsce wzrosła aż o 10,4 punktu procentowego (podium zamykają Bułgaria i Chorwacja – ze wzrostami kolejno o 9,2 proc. i 9 proc.), choć przy obecnym wyniku 29,3 proc., nadal odstajemy pod tym względem od innych członków wspólnoty, m.in. Portugalii (38 proc.), czy Włoch i Finlandii 37,8 proc.). Najniższe wskaźniki odnotowano natomiast w Luksemburgu (21,5 procent), Irlandii (23,2 procent) i na Cyprze (24,7 procent).

Według szacunków GUS od 2052 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadać będzie ponad 100 osób w wieku nieprodukcyjnym.

Starzenie się społeczeństwa

- Wraz ze wzrostem liczby seniorów w naszym kraju, pogłębiają się niestety ich problemy finansowe i zdrowotne. Jednym z największych problemów osób starszych w Polsce jest też dostęp do usług medycznych. Rosnąca populacja osób starszych wymusza dostosowanie systemu emerytalnego, opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, a także system opieki długoterminowej i wsparcia socjalnego do zmieniających się potrzeb wynikających z odwróconej piramidy demograficznej – uważa dr hab. Waldemar Rogowski, prof. SGH, główny analityk BIG InfoMonitor.

Zgodnie z aktualnie dostępnymi danymi GUS, w Polsce rośnie grupa osób w wieku 65 lat i więcej.

W samym 2023 r. zwiększyła się̨ o 197 tys. osób do ponad 7,5 mln, co stanowi 20,1 proc. ogólnej liczby ludności. Proces starzenia się społeczeństwa w Polsce postępuje, co jest efektem zarówno wydłużającej się średniej długości życia, jak i niskiej dzietności. Obecnie indeks starości wynosi 133, co oznacza, że na każde 100 dzieci w wieku 0–14 lat przypada już 133 dziadków i babć.

Rośnie zagłużenie, spada siła nabywcza

Jednocześnie, jak wynika z Raportu InfoDług przygotowanego na podstawie danych z Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy informacji kredytowych BIK, nie starzeją się jedynie Polacy, ale także ich nieterminowe długi. Zaległe zadłużenie seniorów wzrosło już drugi rok z rzędu o kolejny miliard złotych osiągając na koniec listopada ubiegłego roku blisko 12 mld zł. Na tę kwotę składają się m.in. nieopłacone na czas czynsze, zaległe raty pożyczek i kredytów, opłaty sądowe, kary za jazdę bez biletu i rachunki, np. za telefon czy internet. Zobowiązania te spoczywają na barkach ponad 370 tys. osób w wieku 65 plus. To liczba odpowiadająca wszystkim babciom i dziadkom zamieszkującym województwo podkarpackie.

- Wzrost kosztów życia, nadal wysoki poziom oprocentowania kredytów i pożyczek oraz inflacja to czynniki, które szczególnie dotykają osoby w wieku 65 plus, dla których głównym źródłem utrzymania są tylko stałe świadczenia emerytalne. Jak wynika z naszego ostatniego badania poświęconego planom finansowym Polaków, zjawiska te są źródłem niepokoju dla 72 proc. seniorów. Ta grupa wiekowa, z ograniczonym dostępem i chęcią do szukania dodatkowych źródeł dochodu, jest bardziej podatna na skutki zmian gospodarczych. W rezultacie, zmniejszenie jej siły nabywczej może wpływać na popyt w gospodarce, szczególnie w sektorach dostarczających podstawowe dobra i usługi, takie jak żywność, energia i opieka zdrowotna – twierdzi dr hab. Waldemar Rogowski.