Życie w świetle i ciemności, czyli czemu jedni śpią w nocy, a inni w dzień
Wyobraź sobie, że jesteś pośród dzikiej przyrody w pochmurną noc całkowicie sam. W takich warunkach wzrok nas zawodzi, za to słuch wyolbrzymia każdy najmniejszy szelest. Jednak obok Ciebie w tym samym lesie wiele zwierząt naturalnie prowadzi nocny tryb życia. Czy te organizmy też boją się ciemności? Czemu śpimy w nocy? Nasze ciała działają według dobrze […] Artykuł Życie w świetle i ciemności, czyli czemu jedni śpią w nocy, a inni w dzień pochodzi z serwisu Nauka To Lubię.
Wyobraź sobie, że jesteś pośród dzikiej przyrody w pochmurną noc całkowicie sam. W takich warunkach wzrok nas zawodzi, za to słuch wyolbrzymia każdy najmniejszy szelest. Jednak obok Ciebie w tym samym lesie wiele zwierząt naturalnie prowadzi nocny tryb życia. Czy te organizmy też boją się ciemności?
Czemu śpimy w nocy?
Nasze ciała działają według dobrze nakręconego biologicznego zegara. Budzimy się rano, by wstać, zjeść śniadanie i zacząć swój normalny dzień życia. Wieczorem czujemy się senni i zmęczeni. To znak, że pora położyć się do łóżka i dostarczyć organizmowi niezbędne godziny snu. I tak mija nam noc, na regeneracji organizmu.
Ten ustalony rytm dnia to nie tylko nasz wymysł, czy miejsca, w którym funkcjonujemy – w końcu najpóźniej o 8 rano zaczyna się pierwsza lekcja! Cały nasz organizm działa niczym świetnie zaprogramowany cykl. Napędzają go nie tylko hormony snu – tym najsłynniejszym jest melatonina, ale ogromna ilość czynników. To sygnały z naszego organizmu i ze środowiska, w którym żyjemy. Co oznacza, że bez zegarka na ręce czy w komórce nasz organizm też potrafiłby się odnaleźć w rytmie dobowym.
Taki wewnętrzny zegar biologiczny ma w sobie każdy żywy organizm. Powiązany jest on z wszystkimi najważniejszymi aktywnościami, które stworzenia muszą regularnie wykonywać.
Przykład? Każda istota potrzebuje zdobyć pokarm i tak w słoneczny poranek na łące kwiaty otwierają swoje pąki. W tym samym czasie ogromna ilość owadów zaczyna nad nią nadlatywać. Czy te zjawiska dziejące się na raz to przypadek? Nie! W końcu wiele owadów potrzebuje zebrać nektar z kwiatów, więc są zależne od ich kwitnięcia.
Takie spotkania muszą być dokładnie zaplanowane, a biologiczny kalendarz doskonale to uwzględnia. Przecież owady nie mogą przylecieć nad łąkę w nocy, kiedy kwiaty będą już zamknięte!
Nocne zwierzęta – zmiana warty w przyrodzie
Co ciekawe, wiele zwierząt wybiera aktywność właśnie nocą. Mówimy wtedy, że prowadzą nocny tryb życia. Oczywiście, aby dobrze funkcjonować w takich warunkach, muszą mieć odpowiednio przygotowane ciała. Ich organizmy posiadają szereg przystosowań anatomicznych i morfologicznych do tego, by przetrwać w ciemnościach! Niektóre w ogóle nie są aktywne w ciągu dnia, inne są aktywne o zmierzchu lub tylko przez część nocy.
Dlaczego jednak wybierają właśnie noc? Przecież jest wtedy ciemno, pusto i zazwyczaj zimno! Właściwie to bardzo dobre powody. Zmrok daje doskonały kamuflaż, dzięki niemu można łatwo ukryć się w gęstwinie i być mniej narażonym na zdemaskowanie.
To, że część organizmów idzie spać, daje innym doskonały dostęp do pokarmu, który byłby normalnie dla nich mniej niedostępny, więc unikają części konkurencji. A zimno daje ulgę od upałów, które w wielu miejscach na ziemi w ciągu dnia mogą być naprawdę nie do zniesienia.
Superorganizm przystosowany do kompletnych ciemności!
Na co dzień nasz organizm może w pełni polegać na wzroku. Życie w ten sposób nie wydaje się specjalnie trudne. Widzimy zagrożenie – uciekamy. Słyszymy zagrożenie – wypatrujemy, co się dzieje, i znów możemy odpowiednio reagować. Jednak w nocy widoczność jest ograniczona. Z tego względu zwierzęta prowadzące nocny tryb życia musiały udoskonalić także inne zmysły!
Przeczytaj też: Poznać nieuchwytne – ciekawostki o motylach
Każdej nocy takie organizmy muszą zdobywać pokarm, ale również chronić się przed drapieżnikami i wszelkimi innymi niebezpieczeństwami. Dodatkowo te zwierzęta mają takie same potrzeby jak inne – szukają swoich partnerów, budują swoje schronienia i wychowują potomstwo. I to wszystko w mroku. Niektóre z nich wykształciły niesamowite umiejętności. Przykład?
Słuch! To podstawa. Oczywiście ludzie również się nim posługują, ale zwierzęta nocy go zdecydowanie wyspecjalizowały. Na przykład dzikie koty często polują po zmroku. Ich uszy są niesamowicie zwrotne, dzięki czemu doskonale wyłapują dźwięki z różnych kierunków. Wiele istot żyjących w nocy posiada duże i ruchome uszy, dzięki temu zyskują ogromną przewagę w środowisku!
Bez wątpienia jednak dźwiękiem posługują się najsprawniej nietoperze, wykorzystując w tym celu zmysł nazywany echolokacją. Jak to działa? Wydają one wysokie sygnały, dla nas jednak niesłyszalne.
Dźwięk niesie się po okolicy, a echo, które powraca, informuje nietoperza o środowisku dookoła, a przede wszystkim o znajdujących się w pobliżu ofiarach, na które poluje! W ten sposób również odnajdują się w otoczeniu, to ich prywatny system nawigacji!
Ponad dźwiękiem – inne zmysły przydatne nocą
W ciemności warto udoskonalić również węch. Część organizmów potrafi się komunikować, wydzielając odpowiedni zapach. A niektóre potrafią nawet identyfikować wydzielanie ciepła dzięki zmysłowi termodetekcji.
A co ze wzrokiem? Skoro i tak dookoła jest ciemno, to znaczy, że mogą być ślepe? W skrajnych przypadkach zwierzęta żyjące w absolutnym mroku mogą nie posiadać oczu. Jednak większość oczywiście posługuje się również wzrokiem, lecz zaadaptowanym do swoich potrzeb. W nocy wszystko dookoła przyjmuje szarawy kolor, dlatego oczy zwierząt nocnych nie muszą rozpoznawać barw, za to wyspecjalizowały się w doskonałym rejestrowaniu ruchu i kształtu. Dodatkowo większość posiada duże oczy i ogromne źrenice, tak by jak najwięcej światła mogło dostać się do ich wnętrza.
Niezwykły słuch, wzrok, węch i inne zmysły. Zwierzęta, żyjące w nocy w porównaniu do nas wydają się posiadać supermoce! Tak naprawdę jednak każdy żywy organizm przystosowany jest do środowiska, w którym żyje. Dlatego my też posiadamy własne superumiejętności!
Literatura:
https://myanimals.com/pl/zwierzeta/zwierzeta-nocne-oto-10-przykladow/
https://www.nationalgeographic.com/animals/article/nocturnal-animals-explained
https://www.polskieradio.pl/23/266/artykul/172371,zegar-w-mozgu
https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/zwierzeta-zyjace-pod-oslona-nocy,4441.html
https://www.wigry.org.pl/kwartalnik/nr12_roz.htm
Artykuł Życie w świetle i ciemności, czyli czemu jedni śpią w nocy, a inni w dzień pochodzi z serwisu Nauka To Lubię.
