Ustawa o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów

A teraz coś z jeszcze innej beczki czyli kilka punktów o tym, że doczekali się ci, którzy uważali, że windykacja dłużników kredytowych powinna być szczegółowo unormowana. Oto jest ustawa regulująca działalność w zakresie obsługi kredytów — czyli ich windykowania — oraz zasady nabywania niespłaconych kredytów — i jest dość grubo (ustawa z 20 grudnia 2024 r. o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów, Dz.U. z 2025 r. poz. 146).

A mianowicie, w znacznym skrócie:

• działalność w zakresie obsługi kredytów polega na podejmowaniu przez nabywcę (lub w jego imieniu i na jego rzecz) nieobsługiwanej umowy o kredyt czynności w zakresie m.in. odzyskiwania należności (windykacji), renegocjowania warunków umowy, a także przyjmowania i rozpatrywania reklamacji, skarg i odwołań wynikających z nieobsługiwanych kredytów;
• gdzie nabywcą kredytu jest podmiot nabywający prawa lub wierzytelność z nieobsługiwanej umowy kredytowej (inny niż bank lub instytucja kredytowa lub jej oddział); w rozumieniu ustawy taki nabywca jest kredytodawcą;
• podmiot obsługujący może prowadzić działalność w zakresie obsługi kredytów wyłącznie za zezwoleniem wydanym przez Komisję Nadzoru Finansowego i wpisaniu do publicznie dostępnego rejestru podmiotów obsługujących kredyty;

art. 4 ust. 1 ustawy o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów
Prowadzenie działalności w zakresie obsługi kredytów wymaga uzyskania zezwolenia Komisji [Nadzoru Finansowego] na wykonywanie działalności w zakresie obsługi kredytów, zwanego dalej „zezwoleniem”.

• istotne: wniosek o udzielenie zezwolenia i wpis do rejestru może złożyć tylko spółka akcyjna, prosta spółka akcyjna lub spółka z o.o., której członkowie zarządu i rady nadzorczej dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków (a „łączne skutki drobnych incydentów nie rzutują na ich nieskazitelną opinię”, zaś w swych relacjach z KNF i innymi organami regulacyjnymi „zawsze działały w sposób przejrzysty i otwarty”);
• jakby ktoś miał wątpliwości po co to wszystko: otóż KNF będzie sprawować nadzór nad działalnością podmiotów obsługujących kredyty, dostawców usług obsługi kredytów, nabywców kredytów, a także przedstawicieli nabywców, którzy nie mają siedziby na terytorium UE;
• uprzedzając pytania: prowadzenie działalności w zakresie obsługi kredytów bez zezwolenia stanowi przęstepstwo zagrożone grzywną do 5 mln złotych albo karze pozbawienia wolności do lat 5;
• jednak opisywane wymogi nie dotyczą — podobnie jak cała ustawa — m.in. banków, instytucji kredytowych, SKOK-ów, a także instytucji pożyczkowych w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim;
• nabywca kredytu może sam obsługiwać „odkupione” kredyty, o ile jest bankiem, instytucją kredytową lub podmiotem obsługującym kredyty; jeśli działalności takiej nie prowadzi, ma obowiązek korzystać z usług legalnego — posiadającego zgodę KNF i wpisanego do rejestru — podmiotu obsługującego kredyty;

art. 20 ust. 2 ustawy o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów
Nabywca kredytu […] do obsługi praw kredytodawcy wynikających z nieobsługiwanej umowy o kredyt lub wierzytelności z tytułu nieobsługiwanej umowy o kredyt, zawartej z konsumentem, wyznacza bank krajowy, oddział instytucji kredytowej albo podmiot obsługujący kredyty, chyba że sam jest takim bankiem krajowym, oddziałem instytucji kredytowej albo podmiotem obsługującym kredyty.

• treść takiej umowy powinna określać m.in. podejmowane czynności, ale też zobowiązywać go do przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych i praw konsumentów, a także „sprawiedliwego traktowania” kredytobiorców, w tym prowadzenia działań w dobrej wierze, uczciwego i profesjonalnego; o zawarciu umowy o obsługę kredytów należy poinformować KNF;
• natomiast podmiot obsługujący kredyty może powierzyć wykonywanie niektórych czynności dostawcom usług obsługi kredytów (coś jak podmiot przetwarzający w RODO); o zawarciu takiej umowy zmianie, rozwiązaniu lub wygaśnięciu należy powiadomić KNF z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem;
• prowadząc negocjacje dotyczące zbycia praw lub przelewu wierzytelności z nieobsługiwanego kredytu kredytodawca będzie miał prawo udostępnić potencjalnemu nabywcy zarówno informacje umożliwiające ocenę szans na odzyskanie należności, w tym dane osobowe zadłużonych kredytobiorców
• ustawa wprost zastrzega, iż windykacja zadłużeń kredytowych powinna przebiegać w sposób cywilizowany: w dobrej wierze, uczciwie i profesjonalnie, bez nękania, przymusu lub bezprawnego nacisku, a wszelkie przekazywane informacje muszą być jasne, nie mogą wprowadzać w błąd i muszą być zgodne z prawdą;
• w ramach tych obowiązków nabywca kredytu będzie miał obowiązek powiadomić pisemnie kredytobiorcę, w terminie 21 dni od odkupienia długu, m.in. o swoich danych, dacie nabycia należności, pełnej informacji o dochodzonej kwocie, a także opisać procedurę przyjmowania skarg i reklamacji;
• skoro było o nadzorze nad branżą: w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów regulujących działalność w zakresie obsługi kredytów lub wewnętrznych procedur KNF będzie uprawniona do odwołania członka zarządu podmiotu obsługującego kredyty, a także nałożenia kary pieniężnej — tak na sam podmiot (w wysokości do 20 mln zł), jak jego członków zarządu (do 2,25 mln zł) — a nawet cofnąć zezwolenie na prowadzenie działalności.

Ważne pytanie: od kiedy obowiązywać będą przepisy regulujące działalność w zakresie obsługi kredytów? Czy nowe zasady dotyczyć będą także należności już przekazanych do windykacji?
Otóż jest tak:

• zasadniczo ustawa wchodzi w życie po 14-dniowym vacatio legis (licząc od 4 lutego, bo ustawa ukazała się w Dzienniku Ustaw wczoraj);
• nowych przepisów nie stosuje się o ile przeniesienie praw kredytodawcy lub nabycie wierzytelności nastąpiło przed wejściem w życie ustawy;
• co oznacza, że kredyty niespłacane acz jeszcze niesprzedane będą podlegały opisywanym regułom;
• podmioty aktualnie prowadzące działalność zakresie obsługi kredytów będą miały 60 dni — licząc od wejścia w życie ustawy — na złożenie w KNF wniosku o udzielenie zezwolenia;
• zaś nabywca kredytów może (i powinien) zawrzeć z takim (nawet oczekującym na rejestrację) podmiotem.

Zamiast komentarza: przeszło dwa lata temu pojawił (i zniknął) się projekt ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora — tu mamy zakres węższy, ale regulację zdecydowanie głębszą. Będzie się działo.

Tekst Ustawa o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.