Czy policja może bezterminowo przetwarzać w swych bazach dane osób, które kiedyś były podejrzane o przestępstwo, ale skazane nie zostały?
Czy dane osoby, która dawno temu była podejrzana o popełnienie przestępstwa, ale prowadzone postępowanie zostało umorzone, mogą być wiekuiście przetwarzane przez organy ścigania, bo przecież zawsze mogą się przydać? Czy jednak brak skazania oznacza, że należy co najmniej rozważyć usunięcie danych z baz policyjnych — a PUODO nie może twierdzić, że istnienie podstawy prawnej i faktycznej w przeszłości rozciąga ... Dowiedz się więcej Tekst Czy policja może bezterminowo przetwarzać w swych bazach dane osób, które kiedyś były podejrzane o przestępstwo, ale skazane nie zostały? pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
Czy dane osoby, która dawno temu była podejrzana o popełnienie przestępstwa, ale prowadzone postępowanie zostało umorzone, mogą być wiekuiście przetwarzane przez organy ścigania, bo przecież zawsze mogą się przydać? Czy jednak brak skazania oznacza, że należy co najmniej rozważyć usunięcie danych z baz policyjnych — a PUODO nie może twierdzić, że istnienie podstawy prawnej i faktycznej w przeszłości rozciąga się na teraźniejszość? (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 listopada 2024 r., III OSK 1065/23).
opis stanu faktycznego:
- orzeczenie dotyczyło skargi na umorzenie przez PUODO postępowania ze skargi na odmowę usunięcia danych przetwarzanych przez policję w Krajowym Systemie Informacyjnym Policji, Krajowym Centrum Informacji Kryminalnych oraz Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji;
- zdaniem zainteresowanego żądanie było o tyle zasadne, że wprawdzie lata temu (jeszcze „przed RODO”) toczyło się wobec niego postępowanie karne w/s posiadania narkotyków, jednak prokurator je umorzył, adotyczącego poza tym nigdy nie został skazany prawomocnym wyrokiem za jakiekolwiek przestępstwo;
- tedy jego dane — jako osoby niekaranej i niepodejrzewanej o sprawstwo czynu zabronionego — nie powinny bezterminowo tkwić w bazach policyjnych;
- zaś w takim przypadku należy przyjąć, iż cel przetwarzania danych w policyjnych bazach odpadł, zatem nie powinny być dalej przetwarzane „na zaś”;
z ustawy o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości
art. 16. 1. Administrator dokonuje weryfikacji danych osobowych w terminach określonych przez przepisy szczególne, regulujące działania właściwego organu, a jeżeli przepisy te nie określają terminu — nie rzadziej niż co 10 lat od dnia zebrania, uzyskania, pobrania lub aktualizacji danych.
2. Weryfikacja dokonywana jest w celu ustalenia, czy istnieją dane, których dalsze przechowywanie jest zbędne. Zbędne dane usuwa się, z zastrzeżeniem art. 17.
art. 24. ust. 1. Osoba, której dane dotyczą, może wystąpić z wnioskiem do administratora o niezwłoczne:
2) usunięcie danych osobowych — w przypadku gdy dane te zostały zebrane lub są przetwarzane z naruszeniem przepisów niniejszej ustawy.
art. 31 ust. 1. Administrator zapewnia, aby dane osobowe były:
5) przechowywane w formie umożliwiającej identyfikację osób, których dane dotyczą, przez okres nie dłuższy, niż jest to niezbędne do celów ich przetwarzania;
art. 25 pkt 3 ustawy o przetwarzaniu informacji kryminalnych
Informacje kryminalne podlegają usunięciu z baz danych, jeżeli:
3) ustał cel ich gromadzenia;
wyrok WSA:
- sąd administracyjny uznał, iż policja w ramach wykonywania swych kompetencji może przetwarzać dane osobowe nie tylko osób skazanych, ale też podejrzanych o popełnienie przestępstwa, niezależnie od procesowego skutku podejmowanych czynności, zaś pozyskane w ten sposób dane mogą być przetwarzane przez okres niezbędny do wykonywania ustawowych zadań;
- przy czym istnieje obowiązek cyklicznego przeglądu zgromadzonych danych, dane zbyteczne powinny być usuwane, acz nie oznacza to, iżby można było formułować żądania skasowania danych z baz KCIK i KSIP;
- biorąc zatem pod uwagę, że przetwarzanie danych nie było nielegalne, nie istnieje podstawa do żądania ich usunięcia (wyrok WSA w Warszawie z 21 maja 2021 r., II SA/Wa 2215/20);
skarga kasacyjna:
- w skardze kasacyjnej od tego orzeczenia mężczyzna podkreślił, że wobec osoby, która nie jest sprawcą i nie jest podejrzana zachodzi przesłanka usunięcia danych w postaci braku niezbędności do celów przetwarzania — bo przecież celem działalności policji jest wykrywanie i zwalczanie przestępczości, zatem analiza kryminalistyczna osoby, która przestępstwa nie popełniła, nijak się do tego celu nie przyczynia;
- i chociaż istniały podstawy do wpisania jego danych do KSIP i KCIK — bo podejrzany o przestępstwo był — biorąc pod uwagę rozwój sytuacji usunięcie danych z policyjnych baz powinno być obligatoryjne;
wyrok NSA:
- prawdą jest, że prawidłowość decyzji ocenia się według stanu faktycznego i prawnego w momencie jej wydania, nie w chwili orzekania — WSA nie jest kolejną instancją postępowania administracyjnego, a jego rola ogranicza się do oceny rozstrzygnięć;
- oznacza to, że przetwarzanie danych osobowych legalne w pewnym momencie może okazać się niedozwolone w późniejszym czasie — bo zmieni się sytuacja, bo zmienią się przepisy — a wówczas powinny być usunięte lub sprostowane;
- to ogólne założenie jest konsekwencją określonych przepisów dyrektywy i ustawy o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości — przeciwna wykładnia sprawiałaby, iż owe gwarancje miałyby charakter iluzoryczny;
- warunkiem przetwarzania danych przez organy ścigania jest realizacja określonego celu, jeśli ów cel przestał istnieć, dane nie są już przydatne do jego realizacji, a więc należy je usunąć;
- warunek ograniczenia celu uniemożliwia bezterminowe przechowywanie danych w policyjnych bazach KSIP i KCIK — przetwarzanie nieograniczone terminem mogłoby powodować naruszenie podstawowych zasad jak adekwatność, minimalizacja, rzetelność przetwarzania, etc.;
- nie można przy tym powołać się na (skądinąd ogólnikowo sformułowane) ustawowe zadania policji — w ten sposób dałoby się dojść do wniosku, że policji wolno wszystko i zawsze, co stanowiłoby furtkę do bezterminowego przetwarzania danych;
- sęk w tym, że policja ma obowiązek zwalczać i zapobiegać rzeczywistej przestępczości, a nie przestępczości wyimaginowanej, bazując wyłącznie na przekonaniu o przydatności informacji zebranych wiele lat temu, a dotyczących osoby, która nigdy skazana nie została;
- stąd też policja powinna dokonywać weryfikacji danych osobowych pod kątem celu przetwarzania nie rzadziej niż co 10 lat, jak też analizować każdy indywidualny przypadek po otrzymaniu żądania (por. „Policja musi — z czasem — usuwać dane ze swoich baz”).
Stwierdzając, iż analizując skargę na odmowę skasowania danych z rejestrów PUODO nie może opierać się na arbitralnych i ogólnych sformułowaniach dotyczących przesłanek przetwarzania danych w policyjnych bazach, lecz powinien zweryfikować konkretny stan faktyczny, WSA uchylił zarówno zaskarżony wyrok, jak i decyzję o umorzeniu postępowania.
Tekst Czy policja może bezterminowo przetwarzać w swych bazach dane osób, które kiedyś były podejrzane o przestępstwo, ale skazane nie zostały? pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
